ΣΕΙΡΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΩΝ. ΤΟΜΟΣ Γ

Χιώτης Παναγιώτης, Ιστορία της Επτανήσου και ιδίως της Ζακύνθου από Βενετοκρατίας μέχρι της ελεύσεως των 'Αγγλων (1500-1816), Κερκύρα 1863. Ο Χιώτης (βλ. αρ. 102 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) αφηγείται εδώ την ιστορία της λατινικής και βενετικής κυριαρχίας, της Ιονίου Πολιτείας (1800-1807) και της (πρώτης και δεύτερης) Γαλλοκρατίας (1797-1799, 1807-1814) στα Επτάνησα με έμφαση στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Ζάκυνθο. Η ιστορία της Βενετοκρατίας και της Ζακύνθου αποτελεί τον τρίτο τόμο των Ιστορικών Απομνημονευμάτων του Χιώτη. Ο Ζακύνθιος λόγιος περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα της Λατινοκρατίας (των Ανδηγαυών και των Τόκων) και της Βενετοκρατίας, της πλέον σημαντικής νεώτερης ιστορικής περιόδου στον Ιόνιο χώρο, που σφράγισε καθοριστικά τον χαρακτήρα των Επτανησίων. Στο τέλος του τόμου παρατίθενται κατάλογοι με τα «αρχοντολόγια» (δηλαδή τους cittadini των κοινοτήτων) της Κέρκυρας, της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου. Το έργο του συνεχίζει να αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς για τους μελετητές της ιστορίας της Βενετίας και της Επτανήσου. Ειδικά για τη Ζάκυνθο, είναι μοναδική πηγή, με αρχειακή σημασία, καθώς υποκαθιστά πρωτογενές αρχείο, που κάηκε ολοσχερώς κατά τον μοιραίο σεισμό του 1953.