DE TOPOGRAPHIA CONSTANTINOPOLEOS ET DE ILLIUS ANTIQUITATIBUS

Gyllii, Petri, De topographia Constantinopoleos et de Illius antiquitatibus, Lugduni 1561. O Pierre Gilles (1490-1555) αναλύει με διεξοδικό τρόπο (στα λατινικά) την τοπογραφία της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης και των αρχαιοτήτων της. Ο Γάλλος λόγιος, που έφθασε το 1544 στην αυλή του Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α´ του Μεγαλοπρεπούς (1520-1566) με σκοπό τη συλλογή ελληνικών χειρογράφων, ακολουθεί τη διαίρεση της βασιλεύουσας σε επτά λόφους και ισάριθμες συνοικίες και περιγράφει λεπτομερειακά τη μορφή, τις διαστάσεις και την ιστορία κάθε σημαντικού οικοδομήματος της αρχαίας, της υστερορωμαϊκής και της βυζαντινής περιόδου: το «ιερόν παλάτιον» των αυτοκρατόρων, την Αγία Σοφία και τους Αγίους Αποστόλους, την Παναγία των Βλαχερνών, τον ιππόδρομο, τα τείχη, τις στήλες του Θεοδοσίου, του Ιουστινιανού, του Αρκαδίου και της Συγκλήτου, την αγορά του Αυγούστου και του Μεγάλου Κωνσταντίνου, τη βασιλική βιβλιοθήκη και τη βασιλική «στέρνα», τους αρχαίους ναούς του Διονύσου, του Ποσειδώνα και της Ομόνοιας, το Παλλάδιο, το υδραγωγείο του Ουαλεντιανού, τις θέρμες του Μεγάλου Κωνσταντίνου και των «Νυμφών», τον τάφο του Μεγάλου Κωνσταντίνου καθώς και τους ναούς της Αρτέμιδος και της Αφροδίτης και την αγορά του Ονωρίου στον Γαλατά και το Πέραν κ.ά. Το έργο του Gilles, δημοσιευμένο στη Λυών, αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη ιστορικογεωγραφική περιγραφή της Πόλης μετά την ʼλωση.